Linux အေၾကာင္းေျပာမယ္

 

Linux အေၾကာင္းေျပာရမယ္ဆုိရင္ Linux ဟာ Unix-Like ျဖစ္တဲ့ အတြက္ သူ႔သမိုင္းေၾကာင္းထဲမွာ Unix Operation Systems အေၾကာင္းပါ ေျပာမွျပည့္စုံသင့္ေတာ္မယ္။

UNIX ကုိ AT&T ကေနၿပီး 1969 ကေနစတင္ခဲ့တယ္။ ကနဦးမွာ MIT (Massachusetts Institute of Technology) ရဲ႕ Bell Labs ကေန 1957 ခုႏွစ္မွာ စတင္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီးMultics (Multiplexed Information and Computing Services) လို႔ Code Name ေခၚဆိုခဲ့ပါတယ္။


ေနာက္ပိုင္းမွာ UNICS (UNiplexed Information and Computing Service) လို႔ေျပာင္းလဲေခၚဆိုရာမွ တဆင့္ စာလုံးေပါင္း UNIX လို႔ေျပာင္းလဲ ေခၚဆိုခဲ့ျပန္ပါတယ္။

သူရဲ႕ Trade Mark ဟာ စာလုံးအႀကီးေတြနဲ႔ ေရးသားထားတဲ့ UNIX ပဲျဖစ္ၿပီး အခ်ိဳ႕က UNIX ဆုိၿပီး Small Caps နဲ႔လဲေရးေလ့ရွိတယ္။

ပထမဆုံးအႀကိမ္ Release လုပ္တာကေတာ့ 11/03/1971 မွပါ။ UNIX ရဲ႕ Design ကို Portable , Multitasking, Multi User, Time Show ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြပါဝင္ေအာင္ အေျခခံတည္ေဆာက္ခဲ့တာပါ။

အရင္တုန္းက Unix က Computer ေလာကမွာ စုိးမိုးေနရာယူထားတဲ့အခ်ိန္  Unix ကလုံးဝနာမည္ႀကီး။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ Unix မွ Unix ျဖစ္ေနေတာ့ Microsoft ကေန Unix ကိုစီးပြားေရးလက္ဝါးႀကီးအုပ္မႈနဲ႔ (1970) ခုႏွစ္
 ေလာက္မွာ တရားစြဲတယ္။ အဲဒီပြဲမွာ Unix ႐ႈံးသြားခဲ့တယ္။ Unix က အမႈ႐ႈံးေတာ့ Unix Source ေတြ နဲ႔
 ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ယူသုံးၾကတယ္။ အခု ျမန္မာျပည္မွာ XP တို႔ Vista တို႔ကို သုံးသလိုမ်ိဳးေပါ့။ လူနည္းစုကပဲ တရားဝင္လိုင္စင္ ဝယ္သုံးၾကတယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ Copy ေတြပဲေပါ့။ အလကားရေတာ့ ယူတာေပါ့။ ေက်ာင္းေတြ ႐ုံးေတြ အလုပ္႐ုံေတြမွာ လိုင္စင္နဲ႔ဆုိ ေတာ္ေတာ္ ကုန္က်မွာေလ။

ေနာက္ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ၾကာ (1980)ခုႏွစ္ ေလာက္မွာ Unix က အဲဒီအမႈကုိျပန္ၿပီး အယူခံဝင္တယ္။ တရား႐ုံးကလဲ အယူခံကို လက္ခံလိုက္တယ္။ အဲဒီေတာ့မွ စေတြ႔တာပဲ။ ဘယ္ေျပးမလဲ အလကားရလို႔ ယူသုံးထားတဲ့သူေတြ။ လိုင္စင္ေၾကးေပးမလား မသုံးပဲေနမလား။ ခိုးသုံးလို႔ကေတာ့ ဖမ္းမိရင္ ေလ်ာ္ေၾကးက နည္းမွာမဟုတ္ဘူေးလ။ အဲဒီေတာ့မွ ေပးရေတာ့တာပဲ။ စက္႐ုံေတြ ႐ံုးေတြကေတာ့ ေပးႏုိင္တာေပါ့ Amount မွ သိပ္မမ်ားတာကိုး။ မေပးႏိုင္တာေတြက University ေတြ ေက်ာင္းေတြ ေဆး႐ုံလိုဟာေတြ။ အလုံးေရကမနည္းသလို တစ္ကယ္လဲ အမ်ားႀကီး ေပးရေလာက္ေအာင္ အသုံးဝင္ေနတာ မဟုတ္သလို မထားလို႔လဲ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးေလ။ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ အက်ိဳးအေၾကာင္း ေျပာျပ ဒီေတာ့ Unix ကေနၿပီး Kernel သာသာေလး Computer ေခၚလို႔ရတယ္ ဆို႐ုံေလး ေပး ထားလိုက္တယ္။  ဘာဆိုဘာမွ သုံးစားမရတဲ့ အေျခအေနေပါ့ဗ်ာ။ အရင္တုန္းက ဒီကေက်ာင္းေတြလို စက္ကိုျမင္ သာျမင္ မၾကင္ရဆုိတဲ့ Multimedia Room ေတြလိုေပါ့ဗ်ာ (အရင္ကေနာ္ အခုေတာ့ ေျပာင္းလဲလာပါၿပီ) ။ အဲတာကို မေက်နပ္ေတာ့ Andrew S. Tanenbaum ကေန ေက်ာင္းေတြ Education အတြက္ Minix (Mini Unix) ဆိုတာကို 1987 မွာစတင္ၿပီး ျပင္ေရးတယ္။ Minix 1 က Unix 7 ကိုလိုက္နာတယ္။

Sun တုိ႔ IBM တို႔ TOSHIBA တို႔ကလဲ Unix ယူသုံးထားတာပဲ။ သူတို႔ကမွ သုံးတာဆိုတာထက္ ေရာင္းစား တာဆို ပိုမွန္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ Hardware ေတြမွာ Unix OS ထည့္ၿပီးမွ ေရာင္းစားေနတာေလ။ အဲဒီေတာ့မွလဲ စက္ကေရာင္းရမွာကိုး။ စက္အခြံႀကီးပဲဆို ဘယ္သူက ဝယ္မတုန္း။ မဟုတ္ဘူးလား။ အဲဒီေတာ့ Unix ကလည္း ၿပီးတာေတြလည္း ရွိပါေစေတာ့ ေနာက္ ဘယ္လိုဆက္လုပ္ၾကမလဲ ကဲ (အဲလိုေတာ့မေျပာေသာ္လည္း အဲဒီပုံစံေပါ့ေနာ္  ) ဒီေတာ့ စက္တစ္လုံးခ်င္းအတြက္ ေပးရမယ္ဆုိရင္ လည္း Hardware သမားေတြေသၿပီ။ ဒီေတာ့မွ Hardware Industry တစ္ခုျခင္းအတြက္ Close Source အေနနဲ႔ Unix-Like ေတြ ကို  ႏွစ္စဥ္ေၾကးပုံစံနဲ႔ Limited ေလးလုပ္ၿပီး လုိင္စင္ေလးေတြ ခ်ေရာင္းေပးတယ္။


အဲဒီအထဲက နာမည္ႀကီးေတြေျပာျပရရင္
Devlopmer OS 
IBM                        = AIX (Advanced Interactive eXecutive)   Unix V  1986 -2007
HP                          = HP-UX (Hewlett Packard UniX)                    Unix V  1989- 2008
SIG                         = IRIX Unix V + BSD 1998-2006
Sun Microsystems  = SunOS Unix 7 + BSD  1982 -1994
DEC, HP, IBM, Compaq= Tru64 1992 -2006
DEC                     = Ultrix (BSD Unix)     1977~78 -1995
Microsoft         = Xenix (Unix)         1970-1989
ေနာက္ MS နဲ႔ IBM ေပါင္းၿပီး OS/2 ဆုိၿပီး Unix / Xenix ထုတ္ပါေသးတယ္။

1977 ခုႏွစ္မွာပဲ Berkeley (University of California) ကေနလဲ UNIX like Systems အျဖစ္ BSD (Berkeley Software Distribution) ကိုေရးသားခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းမွာ FreeBSD OpenBSD NetBSD DragonflyBSD ေတြ ဆက္လက္ထြက္ေပၚခဲ့ပါတယ္။    1977  to 1995-1984 ခုႏွစ္မွာ  Richard Stallman ကေနၿပီး GNU Project ကိုစတင္ခဲ့တယ္။ သူရဲ႕ဦးတည္ခ်က္က Unix မွာအ သုံးျပဳ လို႔ရ တဲ့ ေဆာ့ဝဲေတြ ကို ေရးသားၿပီး အခမဲ့ေပးႏုိင္ဖို႔တဲ့။ ေနာက္တစ္ႏွစ္မွာ (1985) မွာ FSF လို႔ အခုေခၚ ၾကတဲ့ Free Software Foundation ကို တည္ေထာင္တယ္။ GNU General Publish License (GNU GPL) ကို လည္း တလက္စတည္း ဆက္လက္ေရးသားတယ္။ တစ္ကယ္ေရးေတာ့ Compiler, text Editor ေတြ Unix Shell ေတြနဲ႔ Windowing System ေတြကို 1989, 1990 ေလာက္မွၿပီးတယ္။

သူတို႔ ဘယ္ေလာက္ copyright ကို စိတ္ကုန္သလဲဆိုရင္ သူ႔ရဲ႕ license ကို Copy left တဲ့ဗ်ာ။ သူမ်ားေတြက c ကို အေပၚက ဝိုင္းထားတယ္ဗ်ာ။ သူက ဆန္႔က်င္ဘက္ c ရဲ႕ေျပာင္းျပန္ ျမန္မာဂဏန္း ၁ လိုမ်ိဳးေလးကို ျပန္ဝိုင္းေပးထား တယ္။ မွတ္ကေရာ ကဲ။

ေနာက္ Andrew S. Tanenbaum ရဲ႕ ေက်ာင္းသား Linus Torvalds ဆုိတဲ့ တစ္ေယာက္က News Group တစ္ခုမွာ Unix ကဲ့သုိ႔ေသာ OS မ်ိဳး အခမဲ့ မေရးႏိုင္ဘူးလား အစကစၿပီး ေရးၾကရေအာင္ဆုိၿပီး ေႂကြးေၾကာ္ၿပီး စတင္ဖိတ္ေခၚတာ ေတြ႔ရတယ္။ Linus Torvalds အဲဒီေနာက္ကို တစ္ေကာက္ေကာက္ လိုက္ရင္း  ပထမဆုံး Linux kernel ကို C Language နဲ႔ေရးၿပီး 1991 ခုႏွစ္မွာ Release လုပ္ေပးႏုိင္ခဲ့တယ္။

တစ္ကယ္တန္းေတာ့ Linux က kernel တစ္ခုတည္းပါပဲ။ Core Kernel လို႔ပဲေခၚၾကပါတယ္။ အဓိကျဖစ္ တာမွန္ေပ မယ့္ သူတစ္ခုတည္းနဲ႔ ၿပီးျပည့္စုံတဲ့ Operation System တစ္ခုျဖစ္မလာႏိုင္ပါဘူး။ Module Base/Component
 ေတြ လို အပ္ပါေသးတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ GPL လိုင္စင္မွာပါတဲ့ Software ေတြက Unix-Like ေလ။ Unix ေပၚမွာ ေကာင္းေကာင္းအလုပ္လုပ္တဲ့ Free Software ။ အခုေရးတဲ့ Linux Kernel ကလဲ Unix-Like ဆိုေတာ့ Unix လိုပဲ အလုပ္လုပ္တယ္။ ႏွစ္ခုေပါင္းလိုက္ေတာ့မွ တိုးတက္လာတာ အံ့မခန္းပဲ။ Unix က 1960 မတိုင္မွီက Assembly နဲ႔ေရးၿပီး 1960 ေနာက္ပိုင္းေတာ့ C နဲ႔ေရးထားတာ။ Linux ကလဲ C နဲ႔ပဲေရးထားတာ။

Unix Linux(Portable OS Interface for Unix)
POSIX = HP-UX, AIX, Solaris, BSD, IRIX, … = = Microsoft
DOD 6.22    16bit Linux    32bit Windows 95   32bit
XP  32-64bit
Vista   64bit
ဒါေပမယ့္ တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္ေနာ္ Linux the NOT  Unix!
ေနာက္ပိုင္း GPL license  နဲ႔ Software ေတြမ်ားလာသလို GPL License ကလဲ Version 3 အထိေရာက္လာတယ္။ အဲဒီမွာ Linus Torvalds က GPL v3 မွာပါတဲ့ အခ်ိဳ႕စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ မႀကိဳက္တဲ့အတြက္  GPL v3 ကိုလက္ မခံႏိုင္ဘူးလို႔ ဆုိလာျပန္လို႔ Richard Stallman က ဆီလီကြန္ေတာင္ၾကားက Linus ရဲ႕အိမ္မွာ သုံးရက္ေလာက္ အေျခအတင္ ေတာ္ေတာ္ႀကီး ေဆြးေႏြးခဲ့ရပါေသးတယ္။ ေနာက္မွ Linus Torvalds ကလက္ခံသြားတာ။

1998 ခုႏွစ္မွာ OSS (Open Source Software) ေတြ OSD (Open Source Definition) ေတြ အတြက္ဆိုၿပီး  OSI (Open Source Intiactive) ဆိုတဲ့ corporation တစ္ခုေပၚေပါက္လာပါတယ္။ Eric S. Raymond ကစၿပီး 1997 မွာစတည္ေထာင္တာပါ။ သူကေတာ့ Source ေတြပါမွ်ေဝေပးဖို႔ရည္ရြယ္ပါတယ္။ Open Source ဆိုတဲ့အမည္ကို စတင္သုံးစြဲခဲ့တာကေတာ့ Netscape (Mozilla) ပါပဲ။ OSI ရဲ႕ Logo ကေတာ့ ျမန္မာလို ဂ ငယ္ေလးဗ်။  CopyRight - EULA ေတြ ေတာ္ေတာ္မုန္းၾကပုံပဲ.။

OSS နဲ႔ FSF ကတူသလိုနဲ႔မူကြဲတယ္။  Richard Stallman က GPL ကို OSS လို႔တြဲသုံးရင္မႀကိဳက္ဘူး။ FSF က Software ေတြ Free ေပး သုံးဖို႔ ရည္ရြယ္တယ္။ OSS က Source ေတြ မွ်ေဝေပးဖို႔ရည္ရြယ္တယ္။ ေနာက္ပိုင္း Software ေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက OSI က OSS အတြက္  Certificate ေပးၿပီး အသိအမွတ္ျပဳတယ္။ GPL License ရဲ႕စည္းကမ္းေတြေအာက္မွာ အလုပ္လုပ္တယ္။ အခုေနာက္ပိုင္း Software ေတြက ႏွစ္ခုလုံးကို လိုက္နာေတာ့ OSS, GPL ႏွစ္ခုလုံးတူတူပဲလို႔ အမွတ္မွားေနၾကၿပီ။

OSS ေတြရွာခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့  sourceforge.net လိုဆိုက္ေတြ ရွိပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔ ကိုယ္ပိုင္ Source ေတြ Free တင္ထားႏိုင္ သလို support services ေရာင္းခိုင္းလို႔လဲရပါတယ္။ ေပးထားတဲ့ ေသာင္းခ်ီေနတဲ့ Source ေတြ ကို ယူၿပီး သုံးစြဲ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။ Source ေတြ အခမဲ့ေပးထားေပမယ့္ support services ကို ပိုက္ဆံေပးမွ လုပ္ေပးတာေတြလဲရွိပါတယ္။

(CVS) Concurrent Versions System နဲ႔ (svn) Subversion ေတြနဲ႔ ျပသထားပါတယ္။ wiki ကိုအသုံးျပဳၿပီး Source History ေတြ Manual ေတြ Bug Report ေတြေရးႏိုင္ပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္း နာမည္ႀကီးလာတာ ကေတာ့ http://code.google.com/hosting/ ပါ။  အခမဲ့ Source ေတြ သြားေရာက္ေလ့လာေစခ်င္ပါတယ္။